Rus Avangardı: Shabalovka Radyo Kulesi

Rus Avangardı: Shabalovka Radyo Kulesi

Rus Avangard’ının başlıca yapıları arasında gelen Moskova Radyo Kulesi, Vladimir Grigorievich Shukhov tarafından tasarlanıp, 1919-1922 yıllarında Rus iç savaşı sırasında inşa edilmiştir. Yapı hafif çelik strüktürlerle “Hiberbolik Paraboloid” tarzın mimarideki ilk örneğidir, bu şekilde birçok alanda geliştirmelerle avangard düşünürleri etkilemiş ve modern malzemelerin keşfedilmesi hareketinin simgesi haline gelmiştir. Orijinal planda yapı 350 metre boyunda tasarlanmıştır fakat, dönemin ekonomik koşulları ve çelik kaynakların yetersizliği sebebiyle ancak 160 metre yüksekliğinde inşa edilebilmiştir. Kulenin yapımında çelik malzeme kullanılmasının sebebi rüzgara karşı olan dayanıklılığının artırılmasıdır, diagrid yapıya sahip olması da bu dayanıklılığı ve sağlamlığı artırır. Kulenin yapılış yöntemi kafes çeliklerin döndürülmesiyle kabuk oluşturma şeklindedir ve bu yöntem de Shukhov tarafından icat edilmiştir.

                               Shabalovka Radyo Kulesi’ne dıştan bakış İmaj: skyscrapercenter.com 

Kule teleskobik yapısıyla radyo istasyonu olarak 1922’de kullanılmaya başlamıştır. Yapının tasarımı kendi alanında düşünürleri etkilediği gibi Alexei Tolstoy gibi yazarların da düşüncelerini etkileyerek romanlara ve yazılara konu olmuştur. Rus Avangard akımının döneminin ötesinde düşüncelere açık olması, Suprematism, Fütürizm, Kübo-Fütürizm, Yapıcılık, Neo-Primitizm gibi birçok ayrı aynı zamanda birbirinden ayrılamaz sanat hareketini de içermesini sağlamıştır. Moskova Radyo Kulesinin yapımında da Konstrüktivizm (Oluşturmacılık) etkisi daha ağır olarak hissedilmektedir.

Shabalovka Radyo Kulesi’ne içten bakış ve kafes sistem detayları İmaj: ekoyapidergisi.org

Yapı bu yönüyle “Doğu’nun Eyfel’i” olarak da tanımlanır. Fakat Rus Avangard akımının şekillendirdiği bu yeni yapılaşmanın bilim ve sanat açısından birçok gelişime öncü olması toplumun bazı kesimlerini rahatsız eder. Bu rahatsızlıklar ilerleyen süreçte her alanda olduğu gibi mimariyi de siyasi olarak etkiler. Değişen hükümet mimariyi belirli kurallarla kısıtlar ve yönetir, bu hareket Rus Avangard’ının sonunun gelmesine sebep olur. Kulenin de radyo istasyonu olarak kullanımı bu siyasi etkiler yüzünden son bulmuştur hatta, yakın bir dönemde yıkılması söz konusu olmuştur ama engellenerek güvenlik kontrol noktası olarak kullanılmasına karar verilmiştir. Avangard akım 1850 lerde başlayıp 1960 civarlarına kadar devam etmesine rağmen döneminin çok ilerisinde buluşlar ortaya çıkarmıştır. İnşaat mühendisi olan Vladimir Grigorievich Shukhov da sadece mimari alanda değil birçok sanayi alanında geliştirmelere imza atmıştır. Shukhov tarafından kullanılan yöntemler yüzlerce yapıda,sanayi tesisinde kullanıldı ve kullanılmaya devam ediyor.

Referanslar

tr.wikipedia.org/wiki/Şuhov_Kulesi

ekoyapidergisi.org/4746-kule-yapilari-6-shukhov-radyo-kulesi

skyscrapercenter.com/building/shabolovka-radio-tower/16450

Sakıp Sabancı Müzesi Rus Avangardı Konferans Serisi - 2 / Prof. Dr. Uğur Tanyeli